ΚΡΗΤΗ ΤΟ ΝΗΣΙ ΜΟΥ

Η Κρήτη, το μεγαλονήσι με τα παράξενα τοπία και τις σπάνιες ομορφιές, είναι ότι έχει απομείνει σήμερα από την αρχαία Αιγαιάδα, τη γη που ένωνε, πριν από εκατομμύρια χρόνια, την Ελλάδα με τη Μικρά Ασία. Είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και ένα από τα πιο μεγάλα της Μεσογείου, με συνολική έκταση 8.260 τ. χλμ. και σχήμα μακρόστενο οριζόντιο, που μοιάζει με κυματοθραύστη, σαν να τοποθετήθηκε από τους Θεούς, για να προστατεύει την ιερή ελληνική γη από τα θεόρατα κύματα του Λυβικού πελάγους. Η Κρήτη, αποτελεί σταυροδρόμι των θαλασσινών περιπλανήσεων ανάμεσα στις τρεις ηπείρους που βρέχονται από τη Μεσόγειο, γι' αυτό, τα εύφορα εδάφη της είχαν γίνει, επανειλημμένα, στόχος των κατακτητών του Αιγαίου, στο παρελθόν.
Πριν από 4 χιλιάδες χρόνια, οι Μινωίτες είχαν αναπτύξει τον πρώτο ένδοξο ελληνικό πολιτισμό, με το πολυτελέστατο παλάτι της Κνωσού, το οποίο αποτελεί σήμερα έναν απέραντο υπαίθριο μουσειακό χώρο. Δυστυχώς, ο Μινωικός πολιτισμός αφανίστηκε το 1.400 π.Χ., εξ' αιτίας του οστικού κύματος που προκλήθηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, τρέποντας τους κατοίκους σε εσπευσμένη φυγή προς τα βόρεια. Ωστόσο, έντονες επιρροές από το Μινωικό πολιτισμό, συναντώνται σε αρχαιολογικά ευρήματα των Κυκλάδων και του βορείου Αιγαίου, επιβεβαιώνοντας ορισμένους αρχαιολόγους που υποστηρίζουν πως υπήρχε πάντοτε έντονη αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτισμών του Αιγαίου.
Η Κρήτη είναι γενέτειρα του Ολύμπιου Δία, του ζωγράφου Δομίνικου Θεοτοκόπουλου ή El Greco όπως έγινε αργότερα γνωστός, του ποιητή Βιτσέντσου Κορνάρου που έγραψε τον Ερωτόκριτο, του συγγραφέα του περίφημου «Ζορμπά» Νίκου Καζαντζάκη, του Ελευθέριου Βενιζέλου που θεωρείται η μεγαλύτερη πολιτική φυσιογνωμία της νεότερης Ελλάδας και πολλών ακόμη προσωπικοτήτων διεθνούς ακτινοβολίας. Ο σύγχρονος κρητικός λαός χαρακτηρίζεται από ένα μοναδικό συναίσθημα ανεξαρτησίας και υπερηφάνειας που τον κάνει να ξεχωρίζει από όλες τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας. Τα έθιμα και οι παραδόσεις αυτού του τόπου, διατηρούνται αναλλοίωτα από γενιά σε γενιά, με θρησκευτική σχεδόν πίστη, και εκδηλώνονται σε κάθε χαρμόσυνη ή λυπητερή εκδήλωση της καθημερινής ζωής.
Ο κρητικός ήλιος λάμπει σχεδόν ολόκληρο το χρόνο πάνω από τις κορυφές του Ψηλορείτη με τα ανατριχιαστικά φαράγγια και τις απέραντες αμμουδιές με τα ψηλά φοινικόδεντρα, λίγα μόλις χιλιόμετρα μακρύτερα, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερες αντιθέσεις στα φυσικά της τοπία. Ολόκληρη η Κρήτη, είναι μια συνεχής εναλλαγή από ψηλά βουνά, εύφορες πεδιάδες, πυκνοκατοικημένες πόλεις, γραφικά χωριουδάκια και κοσμοπολίτικες παραλίες που μαγεύουν τον επισκέπτη στο πέρασμά του. Οι μεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης είναι τα Χανιά, το Ρέθυμνο, το Ηράκλειο και ο Άγιος Νικόλαος που βρίσκονται στα βόρεια παράλια του νησιού. Εκεί βρίσκονται συγκεντρωμένα και μερικά από τα πιο σύγχρονα ξενοδοχειακά συγκροτήματα της νότιας Ευρώπης, που την καθιστούν ένα από τα πλέον ανεπτυγμένα τουριστικά θέρετρα της Μεσογείου. Το εκπληκτικότερο όμως είναι πως, όσο ανεπτυγμένος και αν είναι ο τουρισμός στα παράλια, η ζωή για τους κατοίκους των ορεινών χωριών εξακολουθεί να κυλά στους δικούς της παραδοσιακούς ρυθμούς, συντροφιά με την τσικουδιά, τις μαντινάδες και κρητικό πεντοζάλι, πλαισιωμένο από τους μεθυστικούς ήχους της λύρας. Τα κυριότερα προϊόντα που παράγονται στην Κρήτη, εκτός από την ανεπτυγμένη τουριστική βιομηχανία, είναι το κρασί και το περίφημο τσίπουρο, ελαιόλαδο, τυρί και εσπεριδοειδή που εξάγονται σε ολόκληρο τον κόσμο.


Η Κρήτη

Στο κέντρο της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, εκεί που συναντώνται οι τρεις ήπειροι, Ευρώπη, Ασία και Αφρική βρίσκεται η Κρήτη.
Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας. Με έκταση 8261τ.χμ.,είναι το πέμπτο σε μέγεθος νησί της Μεσογείου.¨ Έχει σχήμα επίμηκες, με μέγιστο μήκος 1046χμ Το κλίμα της Κρήτης θεωρείται ως ένα από τα ωραιότερα υγιεινότερα και ηπιότερα της Ευρώπης. Ένας παράγοντας ο οποίος παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του κλίματος είναι η θάλασσα που περιβάλλει το νησί. Στις παραλιακές περιοχές ιδιαίτερα στις νότιες, το κλίμα είναι τόσο ήπιο ώστε να καλλιεργούνται τροπικά φυτά, όπως είναι η μπανανιά. Η Ιεράπετρα θεωρείται η πιο θερμή ελληνική πόλη και οι περιοχές των ακτών του Λιβυκού πελάγους στην περιοχή της Ιεράπετρας θεωρούνται ως οι πιο θερμές και ξηρές της Ελλάδας.
Η Κρήτη είναι νησί κατ' εξοχήν ορεινό.Σ'αυτή δεσπόζουν τρεις μεγάλες οροσειρές με τις διακλαδώσεις τους. Στο δυτικό τμήμα, στην νότια περιοχή του νομού Χανίων, υψώνονται τα Λευκά Όρη ή Μαδάρες, με υψηλότερη κορυφή τους Πάχνες (2453m).Δεύτερη μεγάλη οροσειρά είναι η Ίδη ή Ψηλορείτης, το υψηλότερο όρος της Κρήτης, με υψηλότερη κορυφή τον Τίμιο Σταυρό(2456m).Τρίτη μεγάλη οροσειρά της Κρήτης είναι η Δίκτη ή Λασιθιώτικα βουνά.
Παρόλα αυτά υπάρχουν πεδιάδες στο κεντρικό και νότιο μέρος του νησιού με κυριότερη την πεδιάδα της Μεσαράς.
Οι ομορφιές της όμως δεν σταματούν εκεί. Τα φαράγγια της Κρήτης, καθώς και τα σπήλαιά της, είναι ονομαστά. Σημαντικότερο φαράγγι είναι το φαράγγι της Σαμαριάς, που χωρίζει δυτικά τον κύριο όγκο των Λευκών Ορέων. Aγριο και επιβλητικό, έχει μήκος 18 χιλιόμετρα, πλάτος 3-40 μέτρα και βάθος 600 μέτρα.Στον Ομαλό, από όπου γίνεται η προσπέλαση προς αυτό,υπάρχει μεγάλο σπηλαιοβάραθρο με εσωτερικές λίμνες. Το δεύτερο μεγάλο φαράγγι της Κρήτης είναι το φαράγγι του Νίμπρου, στην ανατολική πλευρά των Λευκών Ορέων. Το Κουρταλιώτικο φαράγγι, στο νομό Ρεθύμνης οδηγεί στις γραφικές ακτές του Λιβυκού πελάγους.Από το φαράγγι αυτό διέρχεται η οδός από το Ρέθυμνο στη μονή Πρεβέλης.
Στο νησί δεν υπάρχουν μεγάλοι ποταμοί. Πραγματικοί ποταμοί μπορούν να θεωρηθούν μόνο ο Αναποδάρης και ο Γεροπόταμος στον κάμπο της Μεσαράς. Aλλοι ποταμοί είναι ο Τυφλός ή Κακοπέρατος και ο Κολένης, που χύνονται στον κόλπο του Κισάμου, ο Ταυρονίτης, ο Κερίτης ή Πλατανιάς, ο Θερισιανός και ο Κλαδισός που χύνονται στον κόλπο των Χανίων και άλλοι.
Τρεις από τους ποταμούς της Κρήτης έχουν αλμυρά νερά, ο Αλμυρός του Αποκορώνου, μήκος 1χλμ., ο Αλμυρός του Ηρακλείου, μήκους 2χλμ. και ο Αλμυρός του Μιραμπέλλου, κοντά στις ακτές.
Στην Κρήτη υπάρχουν τρεις μικρές λίμνες. Η μεγαλύτερη του Κουρνά βρίσκεται στον Αποκόρωνα, η άλλη μέσα στην πόλη του Αγίου Νικολάου και η τρίτη στην επαρχία Κισάμου. Αυτή το καλοκαίρι ξεραίνεται τελείως.




ΗΡΑΚΛΕΙΟ


Ο μεγαλύτερος νομός της Κρήτης και ο πιο πυκνοκατοικημένος, αποτέλεσε κατά την αρχαιότητα το σημαντικότερο κέντρο του Μινωικού Πολιτισμού. Σήμερα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τουριστικά τόπους της Ελλάδας, συνδυάζοντας μοναδικά αρχαία μνημεία και εξαιρετικές φυσικές ομορφιές. Εδώ θα συναντήσουμε σημαντικότατους αρχαιολογικούς χώρους, όπως η Κνωσός, η Φαιστός, τα Μάλια, η Γόρτυνα, η Τύλισος, η Λύττος, η Αμνισός, οι οποίοι συγκεντρώνουν κάθε χρόνο χιλιάδες λάτρεις των αρχαιοτήτων από όλο τον κόσμο, ενώ απαραίτητη είναι και η επίσκεψη στα μουσεία όπου εκτίθενται εξαιρετικά ευρήματα. Στις παραθαλάσσιες περιοχές τόσο του Αιγαίου, όσο και του Λιβυκού Πελάγους υπάρχουν πολλά τουριστικά θέρετρα, με πολυσύχναστες χρυσές αμμουδιές και πεντακάθαρες θάλασσες, με σύγχρονες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις που παρέχουν όλες τις απαραίτητες υπηρεσίες. Στα δυτικά του νομού υψώνεται ο ορεινός όγκος του Ψηλορείτη, ιδανικός για τους λάτρες της ορειβασίας. Η αλματωδώς αναπτυσσόμενη πρωτεύουσα του νομού Ηράκλειο, ο Χάνδακας των βυζαντινών χρόνων, συνδέεται καθημερινά με τον Πειραιά με μεγάλα επιβατηγά και οχηματαγωγά πλοία ενώ είναι μια σύγχρονη μεγαλούπολη που δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από την έντονη ζωή και την κίνηση άλλων μεγάλων ελληνικών πόλεων, ενώ παρουσιάζει και αξιόλογη πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση.








ΡΕΘΥΜΝΟ
Δεύτερος νομός από αριστερά στο νησί της Κρήτης είναι ο νομός του Ρεθύμνου, μια ορεινή περιοχή με μεγάλη ιστορία και παράδοση. Η πρωτεύουσα του νομού, το λιμάνι του Ρεθύμνου, βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού και είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης.

Είναι φημισμένο για τη ξεχωριστή ομορφιά του, αποτέλεσμα των πολλών πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στην περιοχή. Το Ρέθυμνο ήταν κέντρο των γραμμάτων και των τεχνών, με ιδιαίτερη πολιτισμική άνθιση στον 16ο και 17ο αιώνα.

Στα διάφορα μουσεία, έχουν διατηρηθεί πολλά σύμβολα της μακριάς ιστορίας, από εποχές που φτάνουν μέχρι την Νεολιθική εποχή, περνάνε από τη Μινωική περίοδο, τα Βυζαντινά χρόνια και τέλος τις Βενετικές και Τουρκικές καταλήψεις.

Ο υπόλοιπος νομός έχει επίσης κρατήσει την παράδοση και τον πολιτισμό του. Από τα ψηλά βουνά μέχρι τις υπέροχες παραλίες μπορούμε να δούμε σκορπισμένα σε όλο τον νομό, μοναστήρια, εκκλησίες, αρχαιολογικούς χώρους, βενετικά φρούρια και τούρκικα μνημεία και φυσικά τον αληθινό θησαυρό του Ρεθύμνου, τους ανθρώπους του. Μέσα σε μικρά χωριά, διατηρούν ακόμα το φιλόξενο πνεύμα τους και τα περήφανα, ειλικρινή αισθήματά τους. Κουβαλώντας μαζί τους μια θαυμάσια κληρονομιά, συνεχίζουν να ζουν ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, με τις γιορτές, τη μουσική, την τέχνη και τα έθιμά τους.

Πολλές είναι οι μικρότερες πόλεις και τα χωριά στο νομό του Ρεθύμνου όπως τον Πάνορμο τα Ανώγεια, την Αργυρούπολη, τις Μαργαρίτες, το Μπαλί, το Γεράνι, τον Αγ. Πάυλο, τον Πλακιά και την Αγία Γαλήνη όπου μπορείτε να συναντήσετε τους ντόπιους, να θαυμάσετε ιστορικά μνημεία και να μάθετε την ιστορία του σημαντικού αυτού κομματιού της Κρήτης.


ΧΑΝΙΑ

Τα Χανιά είναι η δεύτερη μεγαλύτερη, αλλά και η ομορφότερη πόλη της Κρήτης και πρωτεύουσα του νομού Χανίων. Κατά την απογραφή του 1991 είχε 51.077 κατοίκους.

Είναι χτισμένα ανάμεσα στα Λευκά Όρη και το Κρητικό Πέλαγος, στο βορειοδυτικό μέρος του νησιού, στη θέση της αρχαίας Κυδωνίας.

Η πόλη έπεσε στα χέρια πολλών κατακτητών, των Ρωμαίων, των Αράβων, των Ενετών, των Τούρκων και των Γερμανών.

Με την επανάσταση του 1897 είναι η πρωτεύουσα της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας. Στα Χανιά, στο φρούριο του Φιρκά, υψώθηκε για πρώτη φορά η ελληνική σημαία, την 1η Δεκεμβρίου 1913, κατά την ένωση της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Είναι μια πόλη με ζωντανή κρητική παράδοση αλλά ταυτόχρονα και με ευρωπαϊκό χαρακτήρα.

Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει πολλά αξιοθέατα στην παλιά, τη σύγχρονη πόλη και την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή.

Πόλος έλξης και ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παλιά πόλη των Χανίων, κατά την τουριστική περίοδο, με χιλιάδες επισκέπτες Έλληνες και ξένους. Το παλιό βενετσιάνικο λιμάνι όπως και τα στενά δρομάκια κατακλύζονται από κόσμο για περίπατο, ψώνια, καφέ, ούζο ή φαγητό σε μια ατμόσφαιρα με βενετσιάνικο αέρα και χρώμα.

Εντός της πόλης ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τη Μητρόπολη των Χανίων, την εκκλησία των Εισοδίων ή Τριμάρτυρη, την εκκλησία του Αγίου Νικολάου στη Σπλάντζια, την Καθολική εκκλησία, την εκκλησία της Αγίας Μαγδαληνής, το Φάρο, σήμα κατατεθέν της πόλης, το φρούριο του Φιρκά, τα Νεώρια, τόποι φύλαξης των ενετικών πλοίων, τα τείχη της πόλης (πάνω στο ΝΔ μέρος τους είναι κτισμένο το 2ο Δημοτικό Σχολείο), την εβραϊκή Συναγωγή, το τέμενος του Χασάν Πασά, τη μοναδική Αγορά των Χανίων, το Δημοτικό Κήπο, το Ρολόι, τα Δικαστήρια.

Αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής είναι οι Τάφοι των Βενιζέλων, με πανοραμική θέα των Χανίων, τα Μοναστήρια της Χρυσοπηγής, της Αγίας Τριάδας των Τσαγκαρόλων, του Γουβερνέτου, της Γωνιάς στο Κολυμπάρι, ο αρχαιολογικός χώρος Απτέρας, η περιοχή φυσικού κάλλους των Αγίων Αποστόλων κ.α.

Στην πόλη υπάρχουν το Αρχαιολογικό, το Ιστορικό, το Ναυτικό, το Λαογραφικό, το Πολεμικό και το Μουσείο Χημείας.

Τα Χανιά συνδέονται καθημερινά με την Αθήνα αεροπορικώς και με τον Πειραιά ατμοπλοϊκώς.

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Πρωτεύουσα του νομού, ο Aγιος Νικόλαος μια ολοζώντανη πολιτεία γεμάτη φως, χρώμα και Κρητικούς παλμούς, καλωσορίζει τους επισκέπτες της όλο το χρόνο, με σπιτική ζεστασιά.
Ο Aγιος Νικόλαος, είναι χτισμένος στη θέση της αρχαίας ΄΄Λατούς προς Καμάρα΄΄ - επίνειο της "Λατούς Ετέρας". Οι δύο πόλεις αποτελούσαν μια διοικητική ενότητα που ήκμασε κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα, λάτρευαν την ίδια θεότητα, την Ειλειθυία προστάτιδα των τοκετών, έκοβαν τα ίδια νομίσματα που από το ένα μέρος εικονίζανε την Aρτεμη ή την Ειλειθυία και από το άλλο μέρος τον Ερμή με τη .λέξη ΛΑΤΙΩΝ.
Στα χρόνια της Ενετοκρατίας (1204- 1669) χτίστηκε από Γενοβέζους πειρατές τα φρούριο στην κορυφή του λόφου Κεφάλι (λόφος Νομαρχίας) το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε Μιραμπέλλο και από αυτό πήρε το όνομά της όλη η επαρχία. Το φρούριο αυτό δεν υπάρχει σήμερα, διότι καταστράφηκε από σεισμούς και κάηκε από τις επιδρομές των πειρατών.
Η πόλη του Αγ. Νικολάου, φαίνεται ότι παρήκμασε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και μάλλον επανοικίστηκε στη δεκαετία του 1860 από Σφακιανούς φυγάδες, Κριτσώτες και άλλους Κρητικούς. Πραγματικοί θησαυροί της Μινωικής περιόδου και άλλων εποχών από την πλούσια ιστορία της Ανατολικής Κρήτης φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Αγ. Νικολάου.
Το όνομά της, η πόλη, το πήρε από το μικρό ομώνυμο Βυζαντινό εκκλησάκι, με τις παμπάλαιες τοιχογραφίες του 10ου και 11ου αιώνα. Εκτός από το ήπιο και υγιεινό κλίμα, τις δαντελωτές ακτές, τις γραφικές νησίδες και τις λοιπές φυσικές καλλονές, η φύση προίκισε την περιοχή του Αγίου Νικολάου και με κάτι άλλο που δεν υπάρχει σε καμία άλλη πόλη της Κρήτης, τη "λίμνη".
Ενώνεται με τη θάλασσα με ένα στενό κανάλι, που της δίνει ακόμα περισσότερη χάρη, ενώ ο φυσικός της περίγυρος (κόκκινα βράχια και πράσινο) την κάνει μαγνήτη για τους ξένους επισκέπτες.
Για τη λίμνη έχουν ειπωθεί και σχηματιστεί διάφοροι θρύλοι, οι θρύλοι φέρουν την Αθηνά και Aρτεμη Βριτομάρτη, να λούζονται στα βαθυγάλανα νερά της λίμνης.
"Ξεπατωμένη" την είπε ο ντόπιος μη θωρώντας τον πυθμένα της, "Βουλισμένη", υπονοώντας ότι έγινε καθίζηση, μέχρι που ο Κωστής Αδοσίδης Πασάς, χριστιανός Διοικητής, το 1867 ένωσε τη λίμνη με τη θάλασσα και καθάρισαν τα στάσιμα νερά της. Ο Aγγλος ναυτικός περιηγητής Σπραττ που χαρτογράφησε το νησί, βυθομέτρησε τη λίμνη και την βρήκε 210 πόδια (64m). Είπε μάλιστα πως ίσως ήταν στόμιο υπόγειου ποταμού.
Η λαϊκή όμως σημασία ότι η λίμνη έχει σχέση με το ηφαίστειο της Σαντορίνης, ενισχύθηκε όταν κάποτε τα νερά της λίμνης άλλαξαν χρώμα, άχνιζαν αφήνοντας αναθυμιάσεις θειαφιού, που έκαναν τα ψάρια να σπαρταρούν και στο τέλος να ψοφούν.
Δύο πανέμορφα νησιά, συμπληρώνουν τη φυσική ομορφιά του τοπίου, μπροστά στην είσοδο του λιμανιού. Το μικρό φιλοξενεί τον φάρο της πόλης, το μεγάλο την εκκλησία των Αγίων Πάντων, ενώ ταυτόχρονα, είναι και καταφύγιο των διάσημων αγριοκάτσικων ΄΄κρι-κρί΄΄

ight=127 />ΝΕΑΠΟΛΗ

Εκτείνεται κατά πλάτος στο κέντρο της Σκάφης του Μιραμπέλλου, της κοιλάδας δηλαδή που απλώνεται ανάμεσα στα βουνά Καβαλαρά και Αφέντης Σταυρός, από το χωριό Λατσίδα μέχρι κάτω από το χωριό Λίμνες σε απόσταση 15 χλμ. Από τον Aγιο Νικόλαο. Η ιστορία της δεν είναι πολύ παλιά. Στην περίοδο της Ενετοκρατίας ανάγονται κατά την παράδοση οι δυο πρώτοι οικισμοί της με το όνομα Καινούριο Χωριό.
Την ονομασία αυτή διατήρησε μέχρι το 1868, οπότε ο Κωστής Αδοσίδης Πασάς, διοικητή του Ανατολικού διαμερίσματος του νησιού, εγκατέστησε την έδρα του στο Καινούριο Χωριό, το οποίο μετονόμασε σε Νεάπολη.
Η Νεάπολη και μετά την απελευθέρωση, διατηρήθηκε πρωτεύουσα του Νομού μέχρι το 1904, οπότε η έδρα του μεταφέρθηκε στον Aγιο Νικόλαο.
Σήμερα η Νεάπολη είναι έδρα Δήμου. Μια σειρά από Δημόσια κτιριακά συγκροτήματα στο βάθος του Δημοτικού Κήπου, στεγάζουν το Πρωτοδικείο, το Αστυνομικό Τμήμα, το Δημόσιο Ταμείο, κ.τ.λ. Δίπλα στεγάζεται το Γυμνάσιο Νεάπολης, ένα από τα τέσσερα πρώτα Γυμνάσια που λειτούργησαν στην Κρήτη.
Στην ίδια σειρά σε λίγα μέτρα απόσταση υψώνεται επιβλητικός ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός της Μεγάλης Παναγίας, ο οποίος θεωρείται ο δεύτερος (μετά τον ʼγιο Μηνά του Ηρακλείου) σε διαστάσεις, σε εξωτερική μεγαλοπρέπεια και εσωτερική διακόσμηση. Με το Μητροπολιτικό Μέγαρο δίπλα, εντυπωσιακό στην απλότητά του, με συνεχόμενα τα γραφεία της Ιερής Μητρόπολης Πέτρας τερματίζεται η μεγάλη σειρά των κτιριακών συγκροτημάτων που δεσπόζουν στο ανατολικό τμήμα της πλατείας και του Δημοτικού Πάρκου.
Γενικά η Νεάπολη είναι μια από τις πιο αξιεπίσκεπτες πόλεις της Κρήτης, τόσο για τις φυσικές καλλονές της, όσο και για τα ιστορικά γεγονότα που τη συνδέουν με το ένδοξο παρελθόν της ευρύτερης περιοχής.
Ας μην ξεχνάμε ακόμα ότι από τη Νεάπολη μπορούμε να επισκεφτούμε τον Αρχαιολογικό Χώρο της Δρήρου, ένα από τους σημαντικότερους του Νομού Λασιθίου.-

ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ ΑΛΜΥΡΟΥ

Σε μικρή απόσταση από την πόλη και μέσα στην όμορφη παραλία του ΑΛΜΥΡΟΥ, δίπλα στον εθνικό δρόμο Αγίου Νικολάου- Σητείας βρίσκεται ένας από τους ελάχιστους υδροβιότοπος του νησιού μας. Ο υδροβιότοπος ΑΛΜΥΡΟΥ. Έχει έκταση 80.000 τ.μ. περίπου και η γενικότερη περιοχή προστασίας εκτιμάται περίπου σε 150.000 τ.μ.
Διασχίζεται από ένα ποτάμι το οποίο δημιουργείται από σειρά διάσπαρτων πηγών, με βάθος από 1 έως 5 μέτρων. Ευκάλυπτοι κατά μήκος του δρόμου, προσφέρουν ένα τόνο δροσιάς και ευχαρίστησης.
Είναι πλούσιος σε πανίδα και χλωρίδα με λιμνάζοντα και τρεχούμενα γλυκά νερά, που ενώνονται με τα θαλάσσια και γίνονται υφάλμυρα, με έλη, καλαμώνες και λασπότοπους.
Είναι τόπος με υψηλή ιχθυοπαραγωγή, σταθμός των ταξιδιωτικών πουλιών, που όχι μόνο ξεκουράζονται, αλλά φωλιάζουν, αναπαράγονται και εξασφαλίζουν τροφή πριν συνεχίσουν το ταξίδι τους.
Τα τελευταία χρόνια έχουν παρατηρηθεί 80 είδη πουλιών από τα οποία άλλα χαρακτηρίζονται σαν μεταναστευτικά και άλλα σαν μόνιμα.
Ερωδιοί, τσαλαπετεινοί, αγριόπαπιες, αγριόχηνες, ο Λευκοτσικνιάς, ο Σταχτοτσικνιάς, η Χαλκόκοτα και οι μαυρόπαπιες, οι κέφαλοι, τα χέλια και η Χελώνα, χαρακτηρίζουν την πανίδα, ενώ βούρλα, σχοίνα, ευκάλυπτοι και καλάμια, χαρακτηρίζουν την χλωρίδα.
Στον υδροβιότοπο του Αλμυρού οι χελώνες βρίσκονται μέσα στα βούρλα το χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι βγαίνουν και γεννούν τα αυγά τους στην άμμο, κοντά στα καλάμια.
Επίσης από την όμορφη παραλία του ΑΛΜΥΡΟΥ δεν λείπουν τα κοχύλια, που αποτελούνται από δύο βασικές κατηγορίες, τα γαστερόποδα και τα δίθυρα.



ΕΛΟΥΝΤΑ

Ψηλά στο ύψωμα Κατσίκια ,όπου αρχίζει ο δρόμος να κατηφορίζει προς το Σχίσμα ,ένα από τα χωριά της περιοχής Ελούντας , βρίσκεται το ερημοκλήσι της Παναγιάς . Στο σημείο αυτό μια στάση είναι απαραίτητη. Πίσω και δεξιά μας, στο εσωτερικό μέρος του πετάλου του κόλπου ,κάνει έντονη τη παρουσία της η πολιτεία του Αγ. Νικολάου. Κοιτώντας προς την άλλη πλευρά , που κατηφορίζει φιδωτός ο ασφαλτόδρομος , το θέαμα είναι μοναδικό.
Από τη μια πλευρά τα τραχιά βουνά , από την άλλη ο σκούρος όγκος του νησιού Κολοκύθα , αφήνουν στη μέση φυσική λεκάνη που συνάζει τα νερά της λιμνοθάλασσας . Το μικρό κανάλι , που ενώνει το λιμάνι του πόρου με την λιμνοθάλασσα , στολίζουν ανεμόμυλοι και οι αλυκές της περιοχής . Εμπρός ακριβώς , συνετά σχεδιασμένα , το ξενοδοχειακά συγκροτήματα προσθέτουν , χωρίς να αφαιρούν τίποτα από το περιβάλλον .
Πάνω στα σκούρα βράχια , που βγάζουν τα φημισμένα πετρώματα (ακόνια) ,προβάλλουν τα χωριά Πάνω Ελούντα , Κάτω Ελούντα, Επάνω Πινές , Κάτω Πινές , Μαυρικιανό και το Σχίσμα , όλα χωριά της κοινότητας Ελούντας .
Ανηφορικός δρόμος οδηγεί στις κορυφές του Πατσούρα , που υψώνει τον Βουνίσιο όγκο του στο βάθος και έρχεται να βρει άλλους συνοικισμούς σε αγριότερες περιοχές .
Εκεί κάτω οι πρόποδες σχίσουν την θάλασσα και στη μέση το άνοιγμα , που αφήνει η άλλη άκρη του νησιού κολοκύθα , ο βράχος της Σπιναλόγκας προβάλει πραγματικό φρούριο .
Εκτός από τη γραφική εικόνα που παρουσιάζει το μέρος αυτό, κρύβει επίσης πολύτιμα στοιχεία, σταθμός στην ιστορία του νησιού. Εκεί στο μικρό κανάλι ,όπου δέσποζε η αρχαία Ολούς , η εικόνα θα ήταν διαφορετική στα παλαιά χρόνια .Αργότερα η πόλη και η γύρω περιοχή , έπαθαν καθίζηση , βυθίζοντας μερικά μέτρα κάτω από τη θάλασσα και εξαφανίζοντας ότι θα μπορούσε να έρθει αργότερα στο φως από την αρχαιολογική σκαπάνη. Με τις ανασκαφές ήρθαν στο φως ερείπια παλαιοχριστιανικής εκκλησίας και εντοιχισμένες επιγραφές σε Δωρική διάλεκτο που αποτελούν μαρτυρίες για ορισμένες περιόδους από την ιστορία της πόλης .
Με ήρεμο καιρό ο επισκέπτης έχει ευκαιρία να δει κάτω από το νερό τα ερείπια , αλλά πολλά περισσότερα θα δει αυτός που μπορεί να βουτήξει μέσα στο νερό
Έτσι κι αλλιώς , η επίσκεψη επιβάλλεται για να θαυμάσει κανείς , εκτός από τα ψηφιδωτά του ναού , τη θέα της περιοχής μέσα από τις φτέρες των ανεμόμυλων

ΣΠΙΝΑΛΟΓΚΑ (Η ΚΑΛΥΔΩΝ)
Στην κοινότητα Ελούντας. ανήκει και η βραχονησίδα Σπιναλόγκα. Το 1954 μετονομάστηκε σε "Καλυδών", αλλά το όνομα δεν επικράτησε. Αναφέρεται μόνο σε επίσημα έγγραφα και στατιστικές.
Τη νησίδα που συνδεόταν πρώτα με την υπόλοιπη στενόμακρη χερσόνησο, σύμφωνα με τον διάσημο χαρτογράφο Coronelli, απέκοψαν το 1526 οι Βενετοί απομονώνοντας έτσι την Σπιναλόγκας, αυτή μαρτυρία δεν την αποδέχονται οι σύγχρονοι ιστορικοί.
Οι Βενετοί άρχισαν από το 1579 να οχυρώνουν την Σπιναλόγκα να την καταστήσουν απόρθητο φρούριο. Και πράγματι απέμεινε σαν ένα από τα τελευταία προπύργια των Ενετών μέχρι το 1715, ενώ υπήρξε καταφύγιο Χαϊνιδων και κυνηγημένων Κρητικών στα ύστερα χρόνια της Ενετοκρατίας. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε από τους Τούρκους για τους ίδιους σκοπούς, και οι τελευταίοι μουσουλμάνοι κάτοικοί της, την εγκατέλειψαν μόλις το 1903. Τον ίδιο χρόνο η Σπιναλόγκα έγινε λεπροκομείο, που λειτούργησε μέχρι το 1957. Από τότε ερήμωσε και τα σπίτια που στέγαζαν τους δυστυχισμένους αρρώστους σωριάστηκαν σε χαλάσματα - πολλά λεηλατήθηκαν.
Οι Βενετοί την ονόμασαν από παρανόηση Spinaloga που σημαίνει Μακραγκάθι ή Μαυροράχη, εξαιτίας της στενόμακρης μορφή της, ενώ ένας τοπικός θρύλος την θέλει να παίρνει το όνομά της από μια αρχοντοπούλα την Λόγκα.
Η επίσκεψη σήμερα στο νησί, λυτρωμένο πια από τη σκληρή και μακάβρια τούτη προσφορά, αφήνει βαθιές εντυπώσεις στον επισκέπτη καθώς θαυμάζει τα έργα της οχυρωματικής τέχνης. Σφίγγεται όμως η ψυχή του διαβαίνοντας τα σοκάκια που άλλοτε ανάπνεαν τις τελευταίες ελπίδες ζωής, όσοι είχαν μείνει μετά το πέρασμα από την πύλη που ακόμη φέρει την επιγραφή "Αφήστε κάθε ελπίδα όσοι ΄δω θα μπείτε".

ΚΡΙΤΣΑ
Δεν είναι ένα συνηθισμένο χωριό, αλλά μια φαντασμαγορία ανάγλυφη, μια πραγματική αετοφωλιά, χτισμένη στην απόκρημνη ράχη του βουνού.
Χέρι μυστηριακό χάραξε τούτη την αρμονική σύνθεση από λευκά και τερακότα σχήματα, κόντρα στις μυριάδες αποχρώσεις του πράσινου, σε μια ειρηνική συνύπαρξη με τα τραχιά Λασιθιώτικα βουνά.
Η Κριτσά είναι ένα κομμάτι γνήσιας Κρήτης, που αντιπροσωπεύει τη λαογραφική παράδοση του νομού. Εδώ Χτίστηκαν εκκλησίες με ιδιαίτερη ευλάβεια, από μαστόρους που πίστευαν στη θεϊκή δύναμη. Από χέρια απλοϊκά, εμπνευσμένα, πελεκήθηκε η πέτρα και το ξύλο. Με πολύ γούστο υφάνθηκαν τα πανιά, αυτά τα τόσο γνωστά υφαντά, με τα πολύχρωμα συμβολικά σχέδια, που ιστορούν τους θρύλους του Κρητικού λαού.
Το μεγάλο αυτό χωριό, στα παλιά χρόνια, το αποτελούσαν διάφοροι συνοικισμοί που ενώθηκαν κάτω από το κοινό όνομα Κριτσά. Το 1823 καταστράφηκε από τον Τούρκο Χασάν Πασά. Τώρα αποτελείται από επτά συνοικισμούς που ο λευκός οικοδομικός όγκος τους από τα γύρω υψώματα , παίρνει τη μορφή σκορπιού.
Σ ένα απ αυτά τα υψώματα της περιοχής του Γουλά και 3 χλμ. βορεινά του χωριού, ένας χωματόδρομος μας φέρνει στο μέρος που στόλιζε η άλλοτε η Λατώ η Εταίρα. Όπως και σήμερα, η Κριτσά, έτσι και τότε η πόλη αυτή, είχε σχέση με τη Λατώ προς Καμάρα, τον σημερινό Aγιο Νικόλαο. Οι δύο πόλεις αποτελούσαν, διοικητικά, μια ενιαία πόλη και λάτρευαν την ίδια θεότητα, την Ειλειθυία. Τα νομίσματά τους είχαν κεφαλή γυναίκας, της ¨Αρτεμης ή της Ειλειθυίας και πίσω του Ερμή με τη .λέξη Λάτιον.


ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ
Ακολουθώντας από τον Aγιο Νικόλαο την εθνική οδό κατά μήκος των γραφικών νοτιανατολικών ακτών του κόλπου Μιραμπέλλου και σε απόσταση 12 χλμ. Φθάνουμε στο Καλό Χωριό . Βρίσκεται στα πλάγια πολύ εύφορης κοιλάδας που καταλήγει στη θάλασσα , από την οποία το χωριό απέχει 1500 μέτρα . Εδώ μια αμμώδης παραλία σε αρκετή έκταση , προσφέρεται για θερινά θαλάσσια λουτρά . Εξάλλου , η ενδιάμεση κοιλάδα , αρδευόμενη με άφθονα νερά , είναι κατάφυτη από τα εσπεριδοειδή , αμπέλια και ελαιόδενδρα , είναι δε πλούσια σε ποικιλία κηπευτικά .
Η κοινότητα απαρτίζεται από τρεις οικισμούς '' oρνικους'', ''Πύργους'' και ''Ίστρου'' .
Στην παραλιακή περιοχή λειτουργούν πολυάριθμες ταβέρνες , οι οποίες συγκεντρώνουν καθημερινά , και ιδίως Κυριακές και εορτές , πλήθος επισκεπτών, ντόπιων και ξένων.
Κατά τη διάρκεια του έτους, τελούνται δυο θρησκευτικά πανηγύρια , του Αγίου Παντελεήμονος ( 27 Ιουλίου) και του Αγίου Συλά (30 Ιουλίου), που συγκεντρώνουν πολλούς προσκυνητές από διάφορα μέρη του νοτίου, Μεραμπελου . Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι κοντά στο χωριό βρίσκονται ανεξερεύνητοι ακόμη αρχαιολογικοί χώροι, όπως στη θέση ''Βρόκαστρο''


ΚΡΗΤΗ